Siemen Wiersma, Bolsward 22.4.1917 - Leeuwarden 21.3.2015     index

ouders
Douwe Alles Wiersma, 1892-1958
Grietje Siemens van der Wal, 1894-1986

gehuwd met
2.4.1942 Assen Jantje van Randen, Tynaarlo 3.7.1915 - Arum/Harlingen 14.11.1949
20.7.1951 Arum Aukje Brik, 1919-2007

kinderen
Douwe Alle Wiersma, Amsterdam 8.1.1943,
  hoogleraar fysische chemie, decaan WSN Rijks Universiteit Groningen
    geh. Jari Teule, Heerenveen 1.3.1946, muziekdocente
    Sî-man Wiersma, Groningen 13.3.1969, uroloog
       geh. Wiranda Bloemhof, Dantumadeel 3.3.1975, advocate - StandbyMedics
       Annelot Wiersma, Groningen 9.9.2001
       Marloes Ilse Karlijn Wiersma, Leer-Bingum 15.4.2005
       Boudewijn Wiersma, Leer-Bingum 31.5.2010
    Jonna Wiersma, Groningen 3.8.1972, chemica
       geh. Bibi van den Berg, Tjietjerkstradeel 26.9.1975, filosofe
       Rein Ad van den Berg, Rotterdam onbekend - 17.6.2009
       Jet Jantje van den Berg, Rotterdam 17.6.2009 - 17.6.2009
       Luus Ella van den Berg, Rotterdam 3.11.2010
    Vera Wiersma, Aduard 12.3.1977, maatschappelijk werkster, Kernwaarde Trainingen - Spic & Span
       geh. Huizinge 20.7.2007 Jeroen Bonninga, Hengelo 7.12.1976, technisch documentalist
       Jannes Leon Bonninga, Delfzijl 12.7.2008
Jan Hendrik Wiersma, Assen 30.1.1946 - Ureterp 7.3.2000,
  docent wiskunde en natuurkunde MAVO Leeuwarden
    geh. Lucy Nicolaï, Drachten 1.4.1946, tandartsassistente
    Hiljon Nicolien Wiersma, Seoul 31.8.1973
       geh. Jan Baron, Ureterp 29.3.1974
       Gerwin Baron, Wijnjewoude 10.9.1996
       Lusanne Baron, Wijnjewoude 11.1.1999
       Elise Baron, Ureterp 3.12.2005
    Simon Jan Wiersma, Pusan 10.12.1976, manager bij De Werkmeester
Sietse Bouwe Wiersma, Arum (Wonseradeel) 5.9.1947
  projectmanager Noordnederlandse Ontwikkelings Maatschappij
    geh. Jeltje Dirkje Stam (Ellen), Ermelo 10.4.1950, docente
    Susan Wiersma, Garrelseer 8.3.1973, psychologe
       geh. Dolf Pool, Assen 28.2.1972, ...
       Ellen Machteld Pool, 's Hertogenbosch 13.6.2000
       IJsbrand Arend Pool, 's Hertogenbosch 22.5.2002
       Carlijn Sophie Pool, Zwolle 17.3.2005
    geh. Beta Sluiters, (..)
    Maja, Groningen 30.6.1987
    Ena, Groningen 24.4.1989
* Otto Benjamin Wiersma, Groningen 23.8.1953
Grietje Rinske Wiersma (Dita), Waskemeer (Ooststellingwerf) 10.1.1955, vroedvrouw
    geh. 29.8.1977 Roel Munneke, Ermelo 26.4.1952, huisarts
    Justus Marius (Marius) Munneke, Lelystad 5.2.1984, arts
    Floris Diederik Munneke, Lelystad 5.7.1986, psycholoog
    Jurjen Julius Munneke, Lelystad 14.11.1989
Rinske Ina Wiersma (Rina), Leeuwarden 23.6.1958, logopediste
    geh. 22.6.1984 Fred van den Hout, Rotterdam 4.9.1960,
    Netwerk NV, bedrijfsleider BIM (Facilitair Beheer, Inkoop, Magazijn)
    Frans Marnix (Marnix) van den Hout, Dordrecht 18.2.1988 - 1.7.1988
    Frans Ruben (Ruben) van den Hout, Dordrecht 27.1.1992
    Niek Benjamin van den Hout, Dordrecht 27.1.1992
    Emma Rinske Maria van den Hout, Dordrecht 27.1.1992
    Amber Naomi van den Hout, Dordrecht 10.1.1997

woonplaats en werkzaamheden:
1917 Bolward, 't Oordje (wijk)
(geboren in de Friese stad waar in het winterpaneel van de preekstoel
in de Martinikerk een paar Friese doorlopers verwerkt zijn - vingerwijzing...)
1918 Hartwerd
1921 Bolswardm, Hof 1
1926 Heidenskip (boerderij aan het Hofmeer - de Fluessen)
1931 Schuilenburg (bij Hindeloopen)
1933 MULO B diploma
1933-1936 schriftelijke studie op zolder thuis voor de onderwijzersacte
Na de eerste twee jaar thuisstudie (mee gefinancierd door omke Sietze Bouwe van der Wal, 1904-1986)
zakte Siemen voor het vak opvoedkunde - daar kreeg hij tijdens het derde jaar thuisstudie
bijles in, mee gefinancierd door omke Gooitzen van der Wal, 1898-1978.
1935 Workum, Oudedijk (alleen te bereiken via een looppad over de oude zeedijk)
1936 onderwijzersacte
Omdat er geen onderwijzersbanen beschikbaar waren (door opschaling van de klassen
wegens de crisistijd stonden veel onderwijzers op wachtgeld en die gingen voor)
ging Siemen vervroegd in militaire dienst.
1936 Assen militaire dienst
1938 Steenwijk militaire dienst / ouders naar Hindeloopen
1938 Laren (NH) kaderbataljon
1938 Assen militaire dienst
1938 Den Haag
1939 Nieuw Amsterdam
1939 Delfzijl
1939 Assen
1940 Coevorden
1940 Den Oever
1940 Assen, kazerne
1940 juni marechaussee Amsterdam, Pontanusstraat
1940 sept Den Helder
1941 mei Amsterdam
1941 juli Ossendrecht
1941 oktober Amsterdam, Vasco da Gamastraat 2hs, gemeentepolitie
1942 elfstedentocht Friesland op Friese doorlopers
1943 nov. Assen, Groningerstraat 155
1947 januari Arum, Harlingerstraat 40, onderwijzer lagere school
1949 hoofdakte
1950 Leek, Zuiderweg 5, onderwijzer lagere school
1952 acte handelskennis
1953 diploma gereformeerd onderwijs
1953 Waskemeer, Oude Wijk 20, onderwijzer MULO
1955 acte Frans LO
1955 Leeuwarden, Beetgummerstraat 6, onderwijzer MULO
1959 acte geschiedenis MO-B
1961 Drachten, Torenstraat 13, leraar kweekschool
1967 Amersfoort, Patrijzenhof 43, scholengemeenschap docent geschiedenis
1972 staatsinrichting MO
1977 pensioen
1978 doctoraal bestuurswetenschappen (rechten, Utrecht)
1979 Sneek, Hugo de Grootstraat 10, Offingawiersterleane 6
2001 Leeuwarden, Aldlânstate

documenten
1917 geboortelepels van Siemen (1917) en Aukje (1919)


1917 tekst geboortelepel Siemen (1917)


1919 Siemen Wiersma (1917-2015) en Alle Wiersma (1919-1951)


1920 Douwe Alles Wiersma (1892-1958) en Siemen (1917)


1924 (?) vlnr Siemen, Gooitzen (Koos), Alle


1928 (?) Siemen en Gooitzen (Koos) voor de boerderij in It Heidenskip


begin 1940 verlovingsfoto Siemen Wiersma en Jantje van Randen


Op de bovenstaande foto draagt Siemen een uniform met twee onderscheidingstekens
te weten voor geoefend granaatwerper en scherpschutter zware mitrailleur.
Hij was dus wat opleiding betreft redelijk voorbereid op de komst van de Duitsers in mei 1940.


Door het oog van de naald - Coevorden, 10 mei 1940
Bij het uitbreken van WOII diende Siemen Wiersma (1917) in Coevorden als sergeant-capitulant bij de 2e compagnie van het 1e grensbataljon (bataljonscommandant overste Veenbaas) onder kapitein Berenschot (de compagniescommandant, CC) en luitenant Nelissen (de sectiecommandant). Siemen kreeg al gauw een speciale opdracht van de CC. Er waren drie soldaten die voordurend kattekwaad uithaalden en ze waren niet in het gareel te krijgen. Deze drie jongens (waaronder ene van Benthem) werden aan Siemen toegewezen met de opmerking van Berenschot: 'En ik wil niets meer van of over ze horen!' Ze werden te slapen gelegd in een paardenstal in de buurt van een kazemat aan de rand van Coevorden (zo'n honderd meter ten westen van de Bentheimerbrug) waar het de taak van Siemen was om de lichte mitrailleur in het kazemat te bedienen. De jongens kaapten eens een vrachtwagen waarmee ze aan de rit gingen en een grote ravage aanrichtten omdat de nodige rijvaardigheid ontbrak. Ook ging één van de jongens tot grote schrik van Siemen eens met de mitrailleur gaatjes schieten in het water van het kanaal, met als argument: 'Als het oorlog wordt, moeten we toch zeker weten dat dat ding het doet...'.
Zo'n vijf of zes dagen voor 10 mei was Siemen gedurende een nacht met regenachtig, onguur weer officier van piket (zeg maar 'nachtwacht') en hoorde hij schoten uit de richting van de grens. De Nederlandse wachtpost had bewegingen waargenomen langs de weg bij de grens, waar een aantal mijnen in de weg en langs de bermen waren aangebracht om een verrassingsaanval van de Duitsers te vertragen. Deze mijnen bleken te zijn uitgegraven en verwijderd, zodat toen duidelijk was dat er elk moment een aanval van de Duitsers kon komen.
Voor 10 mei werd Siemen met zijn soldaten verplaatst naar de Bentheimerbrug waar het Siemen's taak was om springstoffen (trotyl) onder de Bentheimerbrug aan te brengen en te wachten op het bevel om de brug op te blazen bij een aanval van de Duitsers.
In de nacht van 9 op 10 mei was Siemen weer officier van piket en bij de aanval (onder meer door de laatste Duitse cavaleriedivisie) vroeg in de ochtend had hij grote moeite om zijn soldaten wakker te krijgen en hen er van te overtuigen dat de oorlog nu toch echt was begonnen.
Omdat het bevel om de brug op te blazen naar zijn idee nogal lang op zich liet wachten en hij geen gehoor kreeg op zijn bellen naar het bureau van Berenschot, ging hij naar het kantoor van kapitein Berenschot aan de Van Heutszsingel. Berenschot kon op dat moment geen contact krijgen met de belangrijke post bij De Haandrik en gaf Siemen de opdracht om op de fiets te springen en daar polshoogte te nemen. Op weg naar De Haandrik werd Siemen staande gehouden door zijn sectiecommandant luitenant Nelissen die Siemen vroeg waar hij naar toe ging en op Siemen's antwoord reageede met: 'Daar komt niks van in, want als ik sneuvel dan moet jij mij vervangen. Wacht hier, ik ga naar de compagniescommandant'. Toen Nelissen terugkwam, vertelde hij dat kapiteit Berenschot de opdracht aan twee soldaten had gegeven om polshoogte te nemen bij de wachtpost De Haandrik en dat Siemen weer zijn post bij de Bentheimerbrug in moest nemen. Onderweg naar De Haandrik werden deze twee soldaten, Bernardus Drenth en Jitse Veenstra, die argeloos de Duitsers tegemoet fietsten, onder vuur genomen, waarbij ze sneuvelden.
Siemen kreeg alsnog het bevel om de brug op te blazen, waarbij hij kon schuilen in het kazemat waaruit al tamelijk vroeg het pantsergeschut was teruggetrokken. In de voorbereidingen draaide hij de brug eerst nog een eindje open (in de aanwezigheid van burgemeester Gautier) zodat het opblazen de brug nog wat meer zou beschadigen. Daarna moest hij zich met zijn drie soldaten op de fiets terug gaan trekken richting de Afsluitdijk.

de Bentheimerbrug na de verbouw ervan door Siemen op 10 mei 1940
Hier is een video compilatie te zien rond één van de de jaarlijkse herdenkingen in mei bij de Bentheimerbrug:


1941 25-jarig huwelijk Douwe Alles Wiersma (1892-1958) en Grietje Siemens van der Wal (1894-1986)
vlnr Sietse Bouwe, Douwe Alles, Alle, Siemen, Dieuwke, Grietje, Gooitzen (Koos)


1941 Siemen Wiersma (1917) in het uniform van de marechaussee.


1942 foto huwelijk Siemen Wiersma en Jantje van Randen


1949 gezinsfoto, vlnr Siemen, Sietse, Douwe, Jan, Jantje


1951 foto's huwelijk Siemen Wiersma en Aukje Brik




vlnr Otto, Rinske, Jan, Sietse, Aukje, Siemen, Douwe, Grietje, Douwe


1951 familie-foto huwelijk

gezinsfoto, vlnr achterste rij Douwe, Siemen
vlnr voorste rij Jan, Aukje, Otto, Sietse


gezinsfoto, vlnr Siemen, Aukje, Otto, Jan, Douwe, zus Dieuwke, broer Koos


gezinsfoto, vlnr Douwe, Siemen, Sietse, Dita, Rina, Jan, Aukje, Otto


1991 familiefoto


Ook van Siemen Wiersma als elfstedentocht-uitrijder in is een tegeltje
te vinden in het elfstedentocht-monument


Het is al een eeuwenoude traditie om in een stevige winter langs de 11 Friese steden te schaatsen.
Siemen reed de 'achtste' elfstedentocht op 22 janari 1942. Tijdens een voorbereidende rit bukte
hij een keer niet voldoende en klapte hard tegen een brug op, dus hij reed de efstedentocht
met z'n hoofd in 't verband en een speciale leren motorrijdersmuts daar overheen.
De ploeg van 20 agenten uit Amsterdam (meest leden van 'n ijssportclub, waar Siemen als amateur
ook nog mee mocht), was de avond tevoren in Leeuwarden aangekomen en ondergebracht bij collega's.
Een Friese collega had goede instructies gegeven: gezicht in de vaseline, kranten onder de trui
en de edele delen extra onder de watten. Niet overbodig, want het vroor overdag zo'n 13 graden,
wat bij nogal wat andere rijders zorgde voor bevroren ledematen (dit was de koudste elfsteden-
tocht uit de geschiedenis van de 'tocht der tochten').
Drie schaatsers overleden na de tocht als gevolg van een tetanusinfectie van bevriezingswonden.
De route van de tocht werd tov het vorige jaar weer omgekeerd: niet eerst naar Dokkum, maar eerst
naar Sneek. Er lag een prachtige sneeuwvrije en egale ijsvloer.
Veel collega's waren voorzien van moderne hoge noren en met name de leden van de sportvereniging
gingen hard van start.
Tot Stavoren ging Siemen steeds voorop in rijtje van 4 collega's die vonden dat hij zo goed
kon schaatsen, dat hij ook de kar wel kon trekken door steeds voorop de wind te vangen.
Vanaf Stavoren ging hij er echter met een hogere snelheid vandoor, om in Hindelopen even bij
zijn ouders te kunnen aansteken. Die wisten niet dat hij aan de tocht mee zou doen en waren dus
stomverbaasd om hem opeens op het ijs achter het huis aan te treffen. Van mem kreeg Siemen toen,
staande op het ijs, een bordje havermoutpap.
De snelle collega's van de sportvereniging begingen echter de vergissing om onderweg uitgebreid
lekker warm te gaan eten, waarna ze maar met moeite weer op gang konden komen.
Siemen hield het bij de warme chocolademelk die door de melkfabrieken onderweg gratis werd
verstrekt en bij een paar hapjes van een bevroren boterham die hij bij zich had gestoken.
[ tip: een paar pannekoeken meenemen is beter: deze bevriezen niet... ]
In Harlingen was het ijs binnen de stad onbetrouwbaar. Er waren slimme Harlingers die
aanboden om rijders met schaatsen en al op karren door de stad te vervoeren - uiteraard
tegen betaling. Siemen voelde zich op dat moment na 135 km nog kiplekker en ging maar mooi
zelf de wandeling door de stad maken. De beruchte inzinkingen kwamen vooral op het gedeelte
van Franeker naar Dokkum.
Na ongeveer 11 uur kwam Siemen op z'n Friese doorlopers als eerste van zijn club collega's
in Leeuwarden aan.
Ook al was er nog geen wedstrijd voor vrouwen, Antje Schaap reed honderden mannelijke wedstrijd-
rijders en duidenden toertochters voorbij en voltooide de rit in een tijd van minder dan 9.30 uur.
Van deze tocht is nog aardig om te vermelden dat een kopgroep met favorieten een verkeerde afslag
nam, waardoor ze niet alleen hun koppositie kwijtraakten, maar uiteindelijk een tocht van 250 km
in plaats van 200 km reden.



Kleinzoon Matthijs Wiersma (1981) reed 70 jaar na zijn pake het grootste deel van de route van de
elfstedentocht en nam daarbij ook al een verkeerde afslag - reeds bij IJlst. Tot zijn verrassing
was de volgende aankomstplaats niet Woudsend, maar Bolsward...
Hieronder een paar video-fragmenten op 10 februari 2012 van pake Siemen en kleinzoon Matthijs Wiersma:


En als toegift nog even het boven genoemde winterpaneel van de preekstoel
in de Martinikerk in Siemen's geboorteplaats Bolsward: met de Friese doorlopers:


2006 oudste zoon Douwe Alle Wiersma (1943) geridderd


2007 Siemen (1917) 90 jaar


2008 Siemen (1917) tijdens het symposium aan de RUG tgv zoon Douwe's 65e verjaardag
en afscheid als decaan van WSN aan de RUG, geflankeerd door Nobel-laureaat Ahmed H. Zewail
en schoondochter Jari Teule (1946)


2012 Siemen (1917) 95 jaar


2012 familiefoto


2013 paar herinneringen aan de Guido de Brès scholengemeenschap in Amersfoort
waar Siemen van 1967 tot 1977 docent (m.n. geschiedenis) was
ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan Guido de Brès (1963-2013)


spreiding van de naam Wiersma in Nederland (rond 2000)

De naam is afgeleid van de kleiterp ('wier') waarop een boerderij hoger geplaatst werd.

Het onderstaande overzicht maakt duidelijk dat de 20e eeuw grote
technische en culturele veranderingen bracht die (in tegenstelling
tot de voorgaande eeuwen) vroeg of laat ook in het leven van de
'gewone mensen' een plaats kregen.

watervoorzieningen
In de jeugd van Siemen kwam het water uit een regenput die
dat water vanaf het dak opving. In een droge tijd (als het water uit
de regenput opraakte) werd water in bussen gehaald bij de melkfabriek.
Met uitzondering van Amsterdam, duurde deze situatie tot en met het verblijf
in Waskemeer.
Voor waswater e.d. werd het water ook wel met de handpomp omhooggehaald,
maar dat water was niet geschikt als drinkwater.
In 1955 kreeg de familie bij verhuizing naar Leeuwarden voor het
eerst een vaste waterleiding.
Jezelf grondig wassen gebeurde doorgaans eens per week in de tobbe.
De kinderen werden meestal achter elkaar in dezelfde tobbe gesopt.
In Drachten gingen de mannen wekelijks naar het badhuis om te douchen.
Zelfs in Amersfoort was er nog geen douche in huis.
Siemen en Aukje kregen in Sneek (1979) de eerste douche in huis.

koken
Het koken gebeurde eerst op een kook-kachel die gestookt werd met hout
en met turf.
In 1942 was er in Amsterdam gas om op te koken.
In 1947 in Arum was er geen gas, wel elektriciteit waar ook op gekookt werd.
In Drachten werd eveneens gekookt op elektrische pitten.
In Amersfoort (1967) en daarna werd gekookt op gas.

eten
Vlees: elke dag wel 'n klein stukje.
Met kerst de enige sinaasappel (met 'n boekje).
Appels werden veel gegeten (3 kilo appels voor een gulden,
wat soms werd overgeslagen als één van de jongens de
klompen kapot had: dan ging dat voor...).

verlichting en verwarming
Tot 1936 was er alleen petroleum-verlichting.
In de diensttijd maakte Siemen voor het eerst kennis met elektriciteit
in de kazerne. De kachels werden daar gestookt met cokes in een kamer
met zo'n 20 man. De kamerwacht bracht de kachel steeds weer aan de
praat en was er ook verantwoordelijk voor om 'm in de loop van de dag
aan te houden.
In 1938 kreeg de familie in Hindeloopen voor het eerst elektrisch.
In het Heidenskip (waar ze tot 1931 een boerderij bewoonden) werd
pas na 1945 elektriciteit aangelegd.
De kachels werden verwarmd met antraciet (een soort fijne steenkool).
Tot in Amersfoort toe werkten de kachels op antraciet.
In Amersfoort werd in 1969 de eerste centrale verwarming aangelegd.

toilet
In Bolsward werden de tonnen onder het huisje wekelijks geleegd.
In het Heidenskip zat het toilet boven de sloot, wat in de winter
voor vermakelijke taferelen zorgde: de hoop hoopte zich op op het ijs.
Vooral de strenge winter in 1929 zorgde voor een bergachtig record.
Tot in Leeuwarden werd gestort in tonnen. In Leeuwarden werd de
overgang gemaakt naar het eerste watercloset.
Er was toen nog geen directe aansluiting op het diep-riool, maar een
septic tank waar de boel in terecht kwam om te vergisten.
Zo nu en dan moest de gemeente die tank legen, met name als het vergistings-
proces niet helemaal goed verliep.
In Drachten (1961) was er het eerste watertoilet met een rechtstreekse aansluiting
op het diep-riool.

huisvuil
Tot in Waskemeer werd het huisvuil en de WC-ton niet door de gemeente
opgehaald, zodat de familie zelf maar van de resten af moest zien te
komen. Het huisvuil werd vaak verbrand of in een diepe kuil gestort.
Ook de WC-ton werd geleegd in een diepe kuil achter in de lange tuin.
Veel mensen vonden het toch wel wat genant om zo de tonnen te moeten legen,
en deden dat bij voorkeur als het donker was. Het laat zich raden wat er
gebeurde als iemand dan met ton en al struikelde of de kuil in dook.

schoonmaak
Beppe Grietje deed alles nog met dweilen en veger en blik.
In 1942 kon Jantje in Amsterdam de eerste stofzuiger gebruiken.

de was
Beppe Grietje deed de was met haar handen in een grote teil.
In 1951 kwam de eerste handwasmachine: heet water met de was er in en
dan draaien met de hand aan een grote zwengel.
In Drachten kwam na 1961 de eerste elektrische wasmachine, eerst nog
met een losse centrifuge.

kleding
Pake Alle (1864-1935) kreeg voor de trouwerij schoenen aangemeten:
dat bleef het enige paar dat hij zijn hele leven gehouden heeft.
Normaal liep hij altijd op klompen.
Kinderkleren werden vaak door de moeder genaaid.
Toen Siemen 18 was, kreeg hij voor het eerst een pak van
de manifakturier en dat kostte toen 10 gulden.
De bijpassende hoed kostte 1 gulden.
Meestal werd kleding van de oudere kinderen doorgeschoven
naar de jongere kinderen.
In 1951 maakte Aukje 11 broeken (geleerd van pake Otto, die
als kleermaker was opgeleid). Blijkbaar versleten de jongens de
broeken tamelijk snel. Op een glijbaan in Gaasterland versleet
zoon Jan met enthousiast de hele dag glijden een complete broek!
De jongens hebben tamelijk lang op klompen rondgelopen.
Dat duurde tot aan de verhuizing naar Leeuwarden.
Vanaf dat moment werden alleen nog maar schoenen gedragen.

wonen in de jeugdtijd
In 1921 in Bolsward woonde de familie in een eigen huis achter
het Hengstenpad: het Hof 1, waarschijnlijk voor zo'n paar duizend
gulden gekocht: woonkamer, alkoof (een soort klein slaapkamertje)
en de kinderen op zolder.
Dat was in de tijd dat Douwe (1892-1958) arbeider was bij pake Hantje
in Nijlân. Dat duurde tot 1926 toen ze zijn gaan boeren aan het
Hofmeerd in 't Heidenskip: koken in de schuur, slapen in bedsteden,
zowel boven als beneden. De slaapkamer op het oosten met een half-
steensmuur was in de winter te koud, dan lagen de jongens liever
te slapen in de bedsteden. Het land werd gepacht voor 90 gulden per
pondemaat (ongeveer 5 hectare land werd gepacht voor 1350 gulden,
een stevig bedrag dus) inclusief de boerderij. Siemen leerde in de winter
van 1928-1928 als 'jongfeint' melken bij boer Gerritsen die aan de andere
kant van het Hofmeer een grote boerderij had. De crisis van 1929 maakte
een einde aan het avontuur van zelfstandig boeren. Daarna een huis
in Schuilenburg met stallen en hooiberging zonder land met vijf koeien,
dat werd gehuurd: een grote woonkeuken en een kamer, boven twee slaap-
kamers en op de zolder ook nog een bed. 's Zomers werkte Douwe overdag
bij de boer. In 1935 woonden ze in tussen Workum en Hindeloopen in een
huis met stal, woonkeuken, kamer en boven slaapkamers voor de jongens
en een slaapkamer beneden voor de ouders, een klein stukje
land met zo'n vijf koeien. In 1938 (pachtwet) werd dat spul verkocht
en verhuisden ze naar Hindeloopen aan de Nieuwe Weide tegenover
het gemeentehuis, een huis met een mooie tuin met ligging aan de
vaart. Daarna zijn Douwe en Grietje terecht gekomen in het commandeurshuisje
aan de rand van Hindeloopen met mooi zicht over de weilanden: vanuit
huis kon je vissen in het vaartje dat achter het huis langs liep.

wonen met eigen gezin
In 1942 werd in Amsterdam een huis gehuurd met een kamer, keuken en twee
slaapkamers. In 1943 werd in Assen een huis gehuurd met kamer en suite
en boven twee slaapkamers. In Arum een huis met beneden twee kamers
en boven op zolder twee slaapkamers en een klein studeerkamertje.
In Leek een huis met kamer en suite, keuken en bijkeukentje, beneden
een slaapkamer en boven twee slaapkamers. In Waskemeer een huis met
een kamer, een heel klein slaapkamertje, een woonkeuken en boven
twee slaapkamers en een ledikant op zolder waar twee kinderen in konden.
In Leeuwarden werd het eerste huis gekocht in 1955 voor 9000 gulden
vrij op naam met kamer en suite en boven twee slaapkamers, een klein kinder-
kamertje en nog een zolder erboven met een kamertje en op de zolder
zelf ook nog een ledikant. In Drachten aan de Torenstraat 13 werd het huis
weer gehuurd: beneden twee kamers, keuken en kelder, op de eerste etage
vier slaapkamers en op de zolder nog twee kamers. Siemen studeerde in die
tijd op de kamer waar Sietse sliep. Het huis in Amersfoort werd in 1967
gekocht voor 50.000 gulden met een ruime kamer beneden, op de eerste ver-
dieping drie kamers en een badkamer met wastafel en wasmachine. Op de
zolder nog een ruime studeerkamer en nog een klein logeerkamertje.
Dit was het eerste huis met een zelfstandige garage. Het huis in Sneek
werd in 1979 gekocht voor 192.500 gulden. Ruime kamer en keuken beneden
en een inpandige garage, op de eerste verdieping twee slaapkamers en
een studeerkamer en de badkamer en een grote zolder waar een kamer
was afgeschoten - mooie speelruimte voor de kleinkinderen.
In 1995 werd binnen Sneek verhuisd naar de bungalow aan de Offingawiersterleane 6
die aangekocht werd voor 270.000. Alles voor de eerste keer gelijkvloers:
hal, woonkamer, woonkeuken, een slaapkamer, een studeer- logeer-kamer en
een badkamer (met het eerste ligbad) en een inpandige garage met mooie
tuin rondom. In 2001 werd verhuisd naar Aldlânstate: op de vijfde verdieping
een appartement met een woonkamer, keukentje, slaapkamer en badkamer.
Op de derde verdieping boven de ingang van het gebouw nog een apart studeerkamertje.
Van een deel van het geld dat de bungalow opleverde werd een zomerhuis gekocht
in Natuurdorp Suyderoogh in het hart van het Nationaal Park Lauwersmeergebied.
Een 'landhuis' met een woonkamer met open keuken, een slaapkamer en een badkamer
beneden en twee slaapkamers en een badkamer boven.

onderwijs
In Siemen's jeugd was het nog voor de hand liggend dat een stevige jongen
aan het eind van z'n lagere schooltijd zo snel mogelijk leerde melken
(dat leerde Siemen op de boerderij van Doekele Gerritsen aan de andere
kant van het Hofmeer bij licht melkende koeien) en dat je dan na de schooltijd
als 'lytsfeint' bij een boer aan het werk ging.
Bovenmeester Lodewijk Albada kwam echter begin 1929 bij Douwe en Grietje
met de boodschap dat Siemen in zijn schooltje in Brandeburen zo goed mee kon komen
dat hij maar beter verder kon gaan leren, waar Douwe en Grietje mee instemden.
Siemen mocht na de lagere school verder leren op de ULO in Workum.

communicatie
Communicatie op afstand gebeurde met brieven en briefkaarten,
die zo'n 1 a 2 dagen onderweg waren.
Telegrammen werden verstuurd bij noodgevallen, of bv om
het slagen voor een examen door te geven.
In Leeuwarden kwam in 1955 de eerste telefoon in huis.
Aan communiceren via de computer zijn Siemen en Aukje niet meer begonnen.

media
Het nieuws kwam aanvankelijk vooral binnen via kranten en boeken.
1943 de eerste radio in de vorm van 'radio-distributie' met één zender.
In Drachten werd in 1963 de eerste radio-grammofoonplatenspeler aangeschaft.
In Amersfoort kwam omstreeks 1970 de eerste TV in huis.
De eerste geluidsinstallatie met cassette en CD werd aangeschaft
rond 1980 in Sneek.
Eind 2006 kwam er nog 'n DVD speler in huis in Aldlânstate, onder meer
om gedigitaliseerde oude familie-filmpjes te kunnen bekijken.

vakantie
Pake Douwe (1892-1958) heeft nooit een dag vakantie gehad tot hij op
65-jarige leeftijd aan (maag?)kanker overleed. Als boer moest hij er altijd
zijn voor zijn vee. De boerenknechten bedongen in die jaren wel dat ze
een week vrijaf kregen in de slappe tijd van het jaar als de koeien
droog stonden. Beppe Grietje (1894-1986) kwam in 1961 voor het eerst
naar het eiland Schiermonnikoog om daar het gezin van Siemen te bezoeken
dat daar de vakantie doorbracht.
Tot zo rond z'n 14e was vakantie voor Siemen: logeren bij ooms en tantes.
In 1934 ging Siemen met een stel jongens van de vereniging uit
Hindeloopen kamperen in Schoorl bij de boswachter.
In 1951 voor het eerst met het gezin op vakantie naar Vlieland.
Siemen loopt daar voor het eerst in een korte broek rond, en verbrandt
prompt zijn benen.
In 1959 naar Zeeland (Den Burgh); in 1960 en volgende jaren naar Schiermonnikoog
de eerste keer in het huisje Geke en daarna twee keer in het huisje Noorderlicht.
Rond 1965 werd een vouwcaravan gekocht, waarmee onder meer
naar Limburg werd getogen.
In 1968 voor het eerst met het gezin naar het buitenland op vakantie:
in Bretagne aan de kust, waar een forse storm grote schade
aanrichtte op de camping. Met een halve nacht hangen aan de
buizen wist Siemen de vouwcaravan overeind te houden.
Van 1977 tot 1986 de stacaravan in Lemmer aan het water van
de grote Brekken. Met een motorbootje konden leuke tochtjes
gemaakt worden - als'ie het deed... Ook de BMer van Otto (1953) heeft
daar verschillende jaren in de zomerperiode aan de steiger gelegen,
totdat deze door Otto en broer Jan tijdens een terugreis naar Aduard
op het Margrietkanaal in een achteropkomende onweersbui aan barrels werd gevaren...

vervoer
Siemen krijgt zijn eerste fiets in 1935,
Aukje's eerste fiets in 1934 (pake en beppe hadden nooit een fiets).
In 1939 maakt Siemen vanaf vliegveld Ypenburg voor 5 gulden (een weekloon!)
een rondvlucht boven de duinen en het Noordzeestrand in een dubbeldekker.
Siemen zit naast de piloot en een jong stel zit achterin.
In 1962 mogen de docenten van de school waar Siemen lesgeeft zich opgeven
voor een rondvlucht vanaf vliegbasis Leeuwarden. Siemen had al gevlogen,
dus hij hoefde niet zo nodig, maar niemand van de collega's had er trek in
dus toen ging Siemen er maar weer op af. De rondvlucht in een Fokker F27
leek in het water te vallen omdat het regenachtig weer was, maar de piloot
trok het toestel boven de wolken en dat was toch ook wel weer bijzonder.
1960 kopen Siemen en Aukje hun eerste auto: 'n 2CV (eendje).
2004 Siemen maakt tochten op zijn eerste elektrische fiets:
alsof je met de wind in de rug rijdt!
2007 omdat het lopen steeds moeilijker gaat, en ook het op- en afstappen
met de elektrische fiets niet meer goed lukt, stapt Siemen over op een
scootmobiel, waarmee hij bij voorkeur bij mooi weer aardige tochtjes kan maken.
Dat verloopt niet altijd even soepel.
Bij een tochtje wat verder uit de buurt wijkt hij op een smal fietspad wat al te
voorkomend uit voor tegemoetkomende fietsers. De scootmobiel raakt van het
fietspad in de schuine berm en Siemen rolt pardoes met scootmobiel en al de sloot in.
Hij gaat daarbij kopje onder en rijst met een hoofd vol kroos weer uit het water omhoog.
De fietsers kunnen er dan inderdaad ruim langs, maar Siemen zit klem in de modder
en moet er door een redder, die ook de sloot in stapt, uitgetrokken worden.
Door behulpzame omwonenden wordt hij snel in droge kleren gestoken, bij Aldlanstate afgeleverd
en door de verpleegster in bed gestopt om wat bij te komen.
Als hij mij belt met dit verhaal kan hij er al weer smakelijk om lachen.
Hij zegt: "Het was niet de eerste 'snoek die ik haalde'. Vroeger moest ik bij het eierenzoeken
over de sloten springen met de polsstok en dat ging ook nog al eens mis."
Een ervaren duiker dus...
De scootmobiel is na een paar maanden drogen in de schuur en na inspectie door een monteur
weer klaar voor gebruik, maar Siemen is heel wat voorzichtiger geworden in zijn keus van
de rijroutes...



eerste reizen naar het buitenland
1956 Siemen maakte een reis naar Parijs
1965 met auto en vouwcaravan naar Frankrijk

openbaar vervoer
Voor een verre reis werd vanuit Arum bus en trein gebruikt.
In en rond 1947 kwam de bus uit Arum altijd net te laat in Harlingen aan
waardoor de reizigers de trein misten. Iemand gaf Siemen toen de tip dat hij
tevoren de stationschef kon bellen om de komst van reizigers uit Arum aan te
kondigen, dan zou deze de trein wel even tegenhouden. En warempel, het werkte.

kerk en secularisatie
Tot 1944 behoorde Siemen tot de Gereformeerde Kerk.
In 1944 ging hij mee met de 'vrijmaking': het ontstaan van de
Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt, of artikel 31) uit een leer-
stellig conflict over de interpretatie van de doop, gecombi-
neerd met een kerkrechtelijk conflict over de top-down aanpak
door de synode van meerdere predikanten.
Siemen ging in Assen mee met de vrijmaking. Ds B.A. Bos (van Assen)
en ds D. van Dijk (van Groningen) waren door de synode 'weggestuurd':
hun kerkeraden werd voorgeschreven dat zij deze predikanten moesten
schorsen. In Assen gebeurde dat dan ook in een kerkeraadsvergadering,
waarbij ds van Bruggen zich zo bezwaard voelde, dat ook hij zich een
week later bij 'de vrijgemaakten' voegde.
Ds Bos was in Assen zeer geliefd niet alleen als predikant, maar ook door
zijn opstelling tijdens de oorlog. Hij heeft ook nog als gijzelaar
gevangen gezeten in Brabant. Als ergens iets gebeurde wat de Nazi's
niet zinde, werden daar enige gijzelaars doodgeschoten.
Het laat zich raden dat het optreden van de synode dus de nodige
commotie wekte. De eerste kerkdienst in het gebouw van de Hervormde
Gemeente werd druk bezocht door verontwaardigde kerkgangers.
Daarna waren als predikanten ds Bos en ds van Bruggen verbonden
aan de Vrijgemaakte kerk. Na de oorlog kochten ze de voormalige
synagoge en bouwden die om tot kerk. Maar na enige tijd was dat
gebouw te klein en kocht men een grotere kerk aan de Molenstraat.
In 1947 werd Siemen gevraagd om als onderwijzer aan de Christelijk
Nationele school in Arum les te gaan geven - waarschijnlijk mee
omdat (ook al was de vrijgemaakte gemeente in Arum erg klein),
veel mensen van de Gereformeerde Kerk 'bezwaard' waren tov de
ontwikkelingen in de Gereformeerde Kerk. Bijzonder is dat de
Hervormde kinderen toen veelal naar de openbare school gingen.
De Hervormde predikant zette zich er zelfs voor in om ouders,
die van plan waren om hun kind op de Christelijke school te
doen, van dat plan af te praten.
Aukje voegde zich na het huwelijk in 1951 bij de Vrijgemaakte
kerk in Leek.
Siemen en Aukje maakten gedurende hun leven een zich sterk
doorzettende secularisatie in Nederland mee.
In 1947 deed Siemen als onderwijzer mee aan de organisatie van
de volkstelling. Daaruit bleek dat toendertijd 83 % van de
Nederlandse bevolking zich als kerkelijk beschouwde.
Rond 2000 was dat nog maar 40 % (rapport Sociaal en Cultureel Planbureau,
dat de prognose doet dat dit percentage richting 2010 tot 33 % zal teruglopen).
In 1947 was nog veel 'op de bon'. Als beloning voor hun werk aan
de volkstelling kregen de onderwijzers een bon voor de aanschaf van
een fietsband, die je zonder bon niet kon kopen. Daar waren ze wel
zo wijs mee: een bon voor 'n fietsband was meer waard dan baar geld.